Een van de gezichten achter MYOB – Loes Vos
The best teachers are those who show you where to look, but don’t tell you what to see
– Alexandra K. Trenfo
Een leuke uitspraak, maar eentje waar ik als student van gruwelde. Ooh, wat vond ik het irritant als ik een vraag had en de docent zei alleen maar: ‘kijk maar in het boek’. Dus toen ik ruim 7 jaar geleden als docent ging werken, nam ik het mij dan ook voor om het helemaal anders te doen.
Daar stond ik dan in de collegezaal met mijn lesvoorbereiding tot in de puntjes uitgewerkt. Ik zou die studenten eens even wat kennis bijbrengen. 1,5 uur lang was ik druk met praten, aanwijzen, uitleggen en vragen beantwoorden. Hoe harder ik aan het ploeteren was, hoe meer de studenten achterover gingen leunen. En hoe goed ik mijn best ook deed om alles uit te leggen, een week (of soms zelfs een dag) later kreeg ik weer precies dezelfde vragen. Ik had mijn les nog wel zo goed voorbereid, waarom werkte het dan niet?
Gelukkig kwam ik daar snel achter en door de jaren heen ben ik mijn lessen anders gaan (vorm)geven, gebruikmakend van activerende didactische werkvormen en de kennis over het brein. In deze blog wil ik (Loes) jullie aan de hand van de 7 basisbehoeften van het brein meer vertellen over mijn ervaring en de toepassing hiervan.
Hoewel er geen specifieke rangorde zit in de 7 basisbehoeften, valt of staat een les met veiligheid. In de blog van Joes heb je al kunnen lezen hoe zij hiermee aan de slag is gegaan. Ook ik zorg er in het kader van de veiligheid voor dat ik mijn studenten leer kennen. Het begint heel simpel bij het leren van hun namen, zodat ik hen persoonlijk kan aanspreken. Verder probeer ik in gesprek te gaan met elke student om zo de persoon achter de student te leren kennen. Elke student leert anders en heeft zijn eigen talenten. Wat zijn hun beweegredenen voor deze opleiding? Door de student te leren kennen, kun ik hier in de lessen op inspelen en kan ik de student prikkelen en op een veilige manier uit zijn comfort-zone halen, zodat elke student op zijn eigen manier wordt uitgedaagd. Ook probeer ik mij telkens te verplaatsen in de student/groep en te begrijpen wat er bij hen speelt. En daar komt dan meteen de volgende basisbehoefte om de hoek kijken, emoties.
Zoals jullie eerder hebben kunnen lezen, kunnen negatieve emoties het brein blokkeren, waardoor de lesstof niet of onvoldoende binnenkomt. Neem bijvoorbeeld een tentamenuitslag die net bekend is geworden of een student die in tranen is omdat de relatie is verbroken. In plaats van het negeren van deze emoties besteed ik er nu juist (even) aandacht aan. In het geval van de student met ‘ldvd’ bespreek ik met met diegene wat er aan de hand is, of zij/hij hier bij iemand mee terecht kan en vervolgens stel ik de student de keuze; wil je graag blijven of voel je je zo beroerd dat je misschien liever thuis bent of iets anders wilt doen? In het geval van de tentamenuitslag laat ik iedereen even zijn cijfer bekijken, want anders doen ze dit toch wel (stiekem) tijdens de les. Ik spreek dan wel af dat ze daar alleen op dat moment de kans voor hebben, we praten er even over na. Ik schenk aandacht aan de studenten die het niet gehaald hebben, en daarna gaan we verder met de les. Studenten voelen zich gehoord, ze krijgen en nemen de ruimte en daarna kunnen ze het dan ook beter laten rusten en verder met de orde van de dag.
Dit is waarschijnlijk ook een van de redenen waarom ik het minder fijn vind om hoorcolleges (voor grote groepen) te verzorgen. Nee, doe mij maar een werkgroep/tutorbijeenkomst of begeleidingsafspraak met een relatief kleine groep studenten, zodat ik voor, tijdens of na afloop van de les ook nog kan ‘kletsen’ met de studenten. Want juist tijdens deze momenten leer ik de studenten beter kennen en weet ik wat er bij hen speelt (individueel of in de groep). Hier kom ik dan in een volgende bijeenkomst ook op terug. Naast de aandacht voor de veiligheid en emoties in een groep vind ik het ook belangrijk om in mijn lessen actief aan de slag te gaan met de andere basisbehoeften van het brein en dat weten mijn studenten maar al te goed 🙂
Zo weten studenten dat ze in mijn lessen nooit lang aan een stuk naar mij hoeven te luisteren. Ik ben nooit langer dan 10-15 minuten aan het woord en laat dan de student zelf weer wat doen. De ene student vindt dat fijn, de ander zegt het maar niks te vinden, want wordt moe van al dat zelfstandig werken. Maar geloof me: voor de verwerking van de lesstof (en het onthouden ervan) is dit toch echt beter. Je ziet dat de aandacht na een korte pauze of activerende werkvorm verscherpt. En als studenten hierop reageren met een *zucht* of een verveelde blik, dan leg ik ze maar al te graag uit waarom ik dit zo doe.
Als docent heb ik natuurlijk geen directe invloed op de voeding die studenten tot zich nemen. Ik kan moeilijk elke dag voor een gezonde lunch zorgen. Maar wat ik wel doe is hier uitleg over geven, in de groep of individueel wanneer ik bijvoorbeeld een student met een zak snoep of een blikje red bull het lokaal zie binnenkomen. Ook adviseer ik de studenten regelmatig om in de pauze hun flesje met water bij te vullen.
Helaas kan ik in onze onderwijslokalen geen raam open zetten, maar anders zou ik dit graag doen voor wat extra zuurstof in het lokaal. Want ook (extra) zuurstof is goede voeding voor het brein.
Tijdens opdrachten laat ik de studenten regelmatig in beweging komen. Ook tijdens pauzes of na een les laat ik studenten even wandelen. Ik daag hen uit om de trap te nemen of buiten frisse lucht te halen. Ook als ze blijven zitten in de pauze, daag ik ze toch even uit om een wandelingetje te maken. Wanneer ik hen uitleg waarom ik dit adviseer (of hen hier zelf over na laat denken), merk ik dat ze het vaak wel gaan doen.
En bij alles geldt dat herhaling het toverwoord is. Dit geldt niet alleen voor de inhoud (lesstof), maar ook voor het proces. Dus ik kom er meerdere keren op terug, in verschillende varianten. Naast de uitleg dat iets belangrijk is, leg ik ook uit waarom ik doe wat ik doe. En dat doe ik ook als ik hen zelf iets laat opzoeken (show where to look). Ik vertel niet wat ze er zullen zien, maar wel waarom ze het zelf moeten opzoeken. Daarom zou ik de eerdere quote dan ook willen herzien:
The best teachers are those who show you why you have to look, and sometimes tell you what to see.
Mijn doel is behaald als studenten het belang zien van de lesstof voor hun ontwikkeling binnen het beroep en dit kunnen koppelen aan eigen ervaringen (connectie). Dit doe ik door persoonlijke betekenis te geven aan de leerdoelen en de theorie te koppelen aan relevantie praktijksituaties.
In vergelijking met 7 jaar geleden ben ik nog steeds hard aan het werk, maar niet zozeer met de lesstof en de inhoud, maar met de actieve betrokkenheid van de student en het proces. Dat maakt het werken in het onderwijs zo uitdagend en leuk. En als een student dan na de les naar mij toekomt en zegt: “bedankt voor uw begrip, fijn dat u naar mij luisterde”, of: “nu begrijp ik waarom deze stof zo belangrijk is en waarom het in de praktijk soms niet lukt”, dan verlaat ik met een glimlach op mijn gezicht het lokaal en denk ik: ‘Yes, missie voltooid’ 😊
Benieuwd hoe jij als docent ook aan de slag kunt gaan met de 7 basisbehoeften van het brein? Wij verzorgen workshops en lezingen voor jou en het hele team! Neem contact met ons op voor de mogelijkheden.
